درس استعداد تحصیلی در دکتری و شیوه مطالعه و آماده شدن برای آن در زیر آورده شده اند
از سال 1390 آزمون ورودی مقطع دکتری در رشته های مختلف برای اولین بار به صورت نیمه متمرکز برگزار می‌گردد. این آزمون شامل 2 مرحله آزمون کتبی و مصاحبه حضوری می‌باشد. در مرحله اول، داوطلبانی که امتیاز بیشتری کسب کنند، به تعداد چند برار ظرفیت برای آزمون مصاحبه به دانشگاهها معرفی می‌شوند. یکی از مواد امتحانی آزمون کتبی، استعداد تحصیلی است که مانند زبان انگلیسی بین همه رشته ها مشترک است.
تعریف استعداد تحصیلی
استعداد تحصیلی یک آزمون استاندارد برای سنجش استعداد فرد جهت تحصیل در مقطع تحصیلات تکمیلی می باشد. این آزمون دارای بخش های مختلفی است که هر یک، ابعدادی از شخصیت فرد را می‌سنجد. در این آزمون هوش، سرعت عمل، تسلط داوطلب بر درک کمیتی و نیز قدرت درک و تحلیل متون پیچیده و طولانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
شیوه پاسخگویی به سوالات استعداد تحصیلی
در این آزمون سوالات چند گزینه هستند، البته با شکل متعارف سؤالات چهارگزینه‌ای کمی متفاوت است. به این معنا که در مورد هر سؤال قید شده که ممکن است سؤال اشکال داشته باشد. به عبارت دیگر ممکن است بیش از یکی از گزینه ها صحیح باشد و یا هیچ کدام صحیح نباشد. این امر خود به پیچیدگی سؤالات می افزاید.
گروه های آزمایشی که به سؤالات استعداد تحصیلی پاسخ می دهند.
گروه آزمایشی هنر
گروه آزمایشی علوم انسانی
گروه آزمایشی زبان
گروه آزمایشی علوم پزشکی
گروه آزمایشی تربیت بدنی
گروه آزمایشی دامپزشکی
گروه آزمایشی کشاورزی و منابع طبیعی
گروه آزمایشی علوم پایه
گروه آزمایشی فنی - مهندسی
تشریح سوالات استعداد تحصیلی
استعداد تصحیلی در هشت گروه آزمایشی به جز گروه فنی - مهندسی کاملاً مشابه است. در این گروه ها سؤالات استعداد تحصیلی شامل 4 مبحث به ترتیب زیر می‌باشد:
بخش درک مطالب ( 10 سؤال از دو متن تخصصی)
بخش منطقی (10 سوال)
بخش تحلیلی(10 سؤال)
بخش کمیتی ( 10 سؤال)
اما در مورد آزمایشی فنی - مهندسی، استعداد تحصیلی به ترتیب شامل مباحث زیر می‌باشد:
بخش درک مطلب (10 سوال از دو متن تخصصی)
بخش کمیتی ( 10 سوال)
بخش تجسمی ( 10 سؤال)
مقایسه آزمون استعداد تحصیلی در گروه های آزمایشی مختلف
همانطور که اشاره شد، ساختار کلی آزمون و بخش های مختلف آن در مورد گروه ها تقریبا یکسان است. در بخش اول سوالاتدرک مطلب برای هر گروه آزمایشی از متن های تخصصی مرتبط با همان گروه انتخاب شده است. لذا هرچند داوطلبان می‌توانند از متن های درک مطلب سایر رشته ها به عنوان تمرین استفاده کنند، متن ها مرتبط با گروه آزمایشی خود را راحت تر جواب خواهند داد.
در مورد بخش های متنطقی و تحلیلی سؤالات در همه گروه ها کاملاً یکسان است و عملاٌ نوع سوالات مستقل از گروه آزمایشی می‌باشد. لذا توصیه می‌گردد داوطلبان در این بخش، سؤالات همه گروه ها را پاسخ دهند. البته در مورد سؤالات منطقی، اکثر سؤالات تکراری می‌باشد. در مورد سؤالات تحلیلی باید به این نکته دقت کرد که گاهی مسأله مشترکی عیناً در دو گروه آزمایشی آماده، ولی سؤالات متفاوتی از آن مسأله برای هر گروه آزمایشی طرح شده است. لذا نباید تصور کرد که سؤال تکراری است.
در مورد سؤالات کمیتی، نوع سوالات در همه گروه ها کاملاً مشابه است. تنها در گروه آزمایشی فنی - مهندسی سطح سؤالات نسبت به 8 گروه دیگر سخت تر است. لذا به داوطلبان رشته های غیر از فنی - مهندسی توصیه می‌شود که سؤالات کمیتی سایر رشته ها، به جز فنی - مهندسی را به عنوان تمرین بررسی کنند. داوطلبان گروه فنی - مهندسی نیز می‌توانند سؤالات 8 گروه دیگر را استفاده کنند. البته انتظار می‌رود حل این سؤالات برایشان ساده باشد.